Wstęp
To już moje piąte podsumowanie roczne. Najtrudniej pisać jest jako pierwszy, nie ma tego komfortu możliwości naniesienia poprawek po lekturze innych podsumowań, ale tradycyjnie podjąłem wyzwanie.
Wydarzenia roku? Dla środowiska amigowców jako całości z pewnością najważniejszy jest projekt Vampire. Dla AmigaOS 4 – z mojego punktu widzenia istotne jest umocnienie na AmiWest. Mówiąc wprost – gdyby nie Dickinson jako środowisko sympatyków AmigaOne i dalszego rozwoju bylibyśmy bardzo biedni. Zapewne wiele osób się ze mną nie zgodzi, ale rok oceniam dla nas jako słaby.
Zapraszam do spojrzenia na mijający rok z punktu widzenia użytkownika AmigaOS 4.
Sprzęt
Po wielkiej obsuwie ukazała się AmigaOne X5000.
AmigaOne X5000, źródło: Trevor Dickinson
Na pewno będzie to mieć przełożenie na jakość oprogramowania, natomiast nie na wielkość środowiska NG. Na tym polu duże szanse na sukces ma Tabor czyli AmigaOne 1222 nad którą trwają prace. Sprzedaż ma odbywać się bez marży po to by jak najwięcej osób mogło ją kupić (okolice 400 euro za płytę główną). To co można pokazać już to wczesną działającą wersję systemu. Są przymiarki do stylizowanej obudowy „classic”(„komputer w klawiaturze”) ale nie jest to ostatecznie przesądzone.
Hitem dla mnie jest A.l.i.c.e. czyli laptop ze zintegrowaną emulacją. Jest to zrobione w bardzo sprytny sposób. Nie tylko dostajemy w menu startowym wybór między Windows a prekonfigurowanym emulatorem, to byłaby żadna nowość. Nowością jest rozwiązanie „Rabbit Hole” które pozwala uruchamiać z poziomu Workbencha programy linuksa a pośrednio też i Windows.
Laptopa nie ma jeszcze w sprzedaży, ale „bliżej jak dalej” – znana jest przybliżona cena. To co wyróżnia – i podnosi cenę w stosunku do sklepowego laptopa Acer (zakładana różnica to wzrost z 450 do 650 euro) – to licencjonowane: AmigaOS 4.1 Final Edition, Amiga Forever, rejestrowane MUI, i dopracowanie całości.
Na marginesie – WinUAE rozwija się nieprzerwanie, możliwe że kolejno pękną kolejne ograniczenia (mała ilość obsługiwanej pamięci RAM).
Jako ciekawostkę podam fakt, że ACube wprowadził w tym roku aktualizację firmware UBoot dla Sam 440ep – sprzęt z 2008 r., gest godny pochwały.
System
Wstrzymany rozwój, priorytet to dopracowanie wersji dla AmigaOne X5000, która ostatecznie i tak ukazała się jako wersja PreRelease. Tym sposobem z ponad rocznym poślizgiem mamy dostępny komputer ale widać zastój. Teraz analogiczny manewr dla AmigaOne 1222, i dopiero po tym powrót do prac nad rozwojem systemu. Mozolnie. Jedyna rzecz która ma szansę trafić do użytkowników w najbliższym czasie to udostępnienie większej ilości pamięci RAM. Nie będzie to jednak normalnie widziana dla użytku przez system pamięć, ale taka do dyspozycji użytkownika.
Warto zwrócić uwag na Early Startup Menu w nowszych AmigaOne, a konkretnie na listę systemów do wyboru:
To co jest namacalne i dostępne w sprzedaży to pakiet Enhancer który jest rozszerzeniem możliwości systemu. Zawiera, zebrane w całość: sterowniki do nowoczesnych kart graficznych, odświeżony odtwarzacz TuneNet, użytki systemowe takie jak narzędzia schowka, prosty edytor tekstu i t.d.
Na AmiWest zapowiedziano nowy system plików, który wejdzie do systemu prawdopodobnie z wersją 4.2. Być może będzie miał dłuższe życie niż JXFS, bo w przeciwieństwie do niego ma narzędzie do naprawy.
Na marginesie: trzymanie się koncepcji że numerek 4.2 zarezerwowany jest dla AmigaOS z obsługą wielu rdzeni, a z drugiej strony wstrzymanie aktualizacji Hyperionu przez AmiUpdate (powrót do aktualizacji kumulatywnych) doprowadziło do absurdalnej sytuacji, kiedy AmigaOS 4.1 Final Update będzie mieć oficjalne Update.
W temacie sterowników 3D: powstał projekt Sakura – ReWarp oraz jego uzupełnienie ReWarp3D PPC
To jest projekt mający dać kompatybilność z WarpOS na poziomie umożliwiającym uruchamianie programów na procesorach PowerPC nowszych niż G4.
Z takich rzeczy luźno powiązanych z systemem których nijak nie da się zaszufladkować warto wspomnieć o wprowadzeniu przez Hyperion do sprzedaży swojej wersji Workbencha 3.1 i Kickstarta 3.1. Inna ciekawostka to odkrycie facebooka przez Hyperion – mają teraz swój oficjalny profil.
Programy
Od A-Eon potwierdzenie prac nad LibreOffice – na AmiWest pokazano działająca wersję deweloperską.
Zapowiedziano też Gutenprint, który jest pakietem sterowników do obsługi drukarek.
Costel Minceal wrzucił na Aminet źródła przeglądarki internetowej Odyssey z adnotacją by z nim się nie kontaktować w sprawie wsparcia, gdyż go OWB przestał interesować. Temat podźwignął ‚kas1e’ poprawkowymi wersjami, ale to jest wszystko mało. Nie mamy współczesnej rozwijanej przeglądarki i to zaczyna być problem.
Google Drive Handler – umożliwiający korzystanie z „chmury” Google, opłata rejestracyjna 10 euro. Jest to na pewno ważna rzecz, pokazująca że „da się”. Jest wiele takich rzeczy które wartałoby mieć na Amidze (np. Evernote), może kiedyś…
Znany użytkownikom AmigaOS 3 arkusz kalkulacyjny Ignition doczekał się wersji przeznaczonej dla AmigaOS 4.
źródło: eXec
Program został udostępniony na licencji GPL 3 już w 2008 r., ale obecny rozwój jest powolny i wręcz kosmetyczny – udoskonalanie opcji importu i eksportu danych. Aktualna wersja to 1.0 beta 4. Ostatnia nowość to wtyczka do formatu .ods (OpenOffice). Może to być godny następca TurboCalca.
EMotion to nowy odtwarzacz wideo jeszcze w fazie testowania (robi go EntwicklerX). Cechy warte podkreślenia to zintegrowane GUI i obsługa wielu formatów (nawet tak starych jak CDXL). Będzie to odtwarzacz płatny.
BITbyBIT Software Group LLC po wielu latach wydał nową wersję SDK Browser, narzędzia dla programistów. Cena to niecałe 25 euro, a nabywcy mają zapewnione darmowe aktualizacje do wersji 3.0.
Andy Broad napisał MKShare – program do współdzielenia dla Amig. Współdzielona jest klawiatura i mysz (bezprzewodowe) obsługując do czterech komputerów z AmigaOS 4, współdzielony jest też schowek. Cena – tylko 5 funtów.
Comicami – przeglądarka komiksów (formaty .cbr i .cbz) autorstwa George’a Sokianosa. Póki co (do czasu rozbudowania o nowe funkcje) produkt darmowy.
Dostaliśmy też FryingPan (wypalanie płyt) – program nierozwijany, teraz w wersji nie wymagającej rejestracji.
Ponadto aktualizowane były m.in.: MUI 4, Preferences (ktoś tego używa?), Cinnamon Writer (dalej jest kiepski), EvenMore, Personal Paint, Blender, Hollywood, vlink, AmigaAMP, TwittAmiga, NetSurf, Simplemail. Bardzo ważne aktualizacje dotyczą SRec czyli rejestratora wideo tego co dzieje się na ekranie. Przynoszą optymalizacje a więc zwiększoną wydajność. W praktyce może to mieć przełożenie na częstsze wykorzystanie programu, a więc więcej filmów amigowych na You Tube.
Gry
Sny o Oculus Rift współgrającym z Doom 3 prysnęły. Koszt okularów to 699 euro, są i inne gadżety. Zaś o samym porcie Dooma 3 – cicho, choć technicznie nowe AmigaOne są w stanie to uciągnąć. Na AROS-a jest.
Gra Wings Remastered nie ukazała się. Z powodu nie zebrania wytaczającej ilości zamówień w przedpłacie. Uzyskała status „po godzinach”, ale na szczęście Daniel ‚Daytona675x’ Müßener faktycznie ją rozwija. Będzie „później, ale lepiej”. Niemniej najbliższe plany wydawnicze Cinemaware („Rocket Ranger – Extended Collector´s Edition„) są mało ambitne i określają kierunek przyszłych działań firmy (odgrzewane stare produkcje w edycjach kolekcjonerskich).
Lila – (od Amiworx) – gra platformowa, działa nawet na 68k (od 020 w górę).
Od Huno PPC – Tremulous 1.1.0.
Numer wersji to nie numer wersji amigowej tylko podstawowej, najnowszej jaka wyszła (2009 r.). Jest to port SDL strzelanki 3D po sieci, opartej o silnik Quake 3. Sama gra dosyć stara (2006 r., wersja beta była dla AmigaOS 4 w 2013 r.). Jest nietypowa jak na FPP bo zawiera elementy RTS (budowa struktur). Niemniej gra dosyć miodna, w klimacie AvP, ale jak na projekt open source liczba serwerów na których można popykać jest mała.
Końcem roku (26.12) Huno PPC wydał też nieoficjalny port Heboris 4.0. To pierwsza odsłona dla AmigaOS 4 tego „jeszcze jednego Tetrisa” (tym razem „nowość” to układanie na czas).
Amiga Racer – już w wersji 3.96 (11.12.16)
Michael St Neitzel tak się rozpędził że z logo Amiga Racer można kupić gadżety (koszulka, czapka z daszkiem, kubek a nawet poduszka). Buduje własną markę, nawet można kupić (za „jedyne” 899 euro) automat z grą.
"dyżurny" Petro reklamuje automat na Gamescom 2016, źródło: AmigaTec
Aktualizacji doczekały się emulatory – Hatari, VICE, Snes9x oraz ScummVM. Z gier – Dir Me Up, Ask Me Up XXL. Wyszło też demo Gorky 17.
Ciekawostką jest fakt że Huenison (zręcznościówka) wydana została na platformie Steam, dając w jednej cenie wersje windowsową i amigową.
Ogólnie patrząc pod kątem gier to ten rok był słaby, ale na przyszły rok już znane są zapowiedzi bliskie realizacji.
M.A.C.E. – Remastered – odświeżona wersja gry z 2013, także dla nas.
W przyszłym roku prawdopodobnie ukaże się nowa gra EntwicklerX- Frank Menzel eksperymentuje z XEngine, czyli silnikiem do gier wykorzystującym możliwości kart graficznych.
Pierwsza gra to będzie zapewne Toronca, platformówka 3D. Kolejno zapewne jakaś prosta przygodówka.
AmigaTec pracuje nad gierką typu „obrona twierdzy” z elementami fabularnymi. Tytuł to Once Upon a Time.
Ma ukazać się też Tower 57 w wersji dla AmigaOS 4. Poniżej zrzut z wersji alfa.
Nasze podwórko
PPA – zlikwidowano dział Rzeźnia. Jest to historyczna decyzja. Przyczynkiem był wyjątkowo niskich lotów wątek, dno zostało przebite, nawet jak na Rzeźnię. Do tej pory bowiem wszelkie utarczki słowne, obraźliwe a wręcz wulgarne, lądowały „z automatu” właśnie tam. Moderacja była tam pobłażliwa bo w zamyśle miało to służyć wygaszeniu emocji (na zasadzie „niech się tam tłuką między sobą jak chcą”), a dział był niewidoczny dla niezalogowanych. Niestety był to też „matecznik” wszelkiej maści trolli. Śmiem sądzić, że takie działy jak Pręgierz czy Rzeźnia to były ulubione dla wielu z nich. Była ankieta, i był opór części użytkowników PPA (sam niekiedy zaglądałem tam dla rozrywki), ostatecznie zwyciężył zdrowy rozsądek. Utrzymywanie takiego „antyforum”, służącego podtrzymywaniu wzajemnych animozji, i rozbijającego środowisko – nie miało sensu. Już teraz mogę stwierdzić „szkoda że dopiero teraz” – naprawdę poziom forum PPA po tym podwyższył się, było warto.
Exec – jakby spokojniej, po tym jak poleciał perm dla największego trolla. Troszkę mniej newsów, ale widać rozwój (nowe funkcjonalności).
Czesław Mnich znany bardziej pod nickiem Leon odnowił swoją stronę internetową. Wygląda teraz dobrze, widoczne są też lepiej niż dotychczas jego projekty oraz wkład w portal eXec.
Ja byłem bardziej aktywny niż w ubiegłym roku, i tu na blogu, i tworząc nową stronkę dla osób spoza środowiska (przyszłych amigowców). Mufa utrzymał status quo enklawy AmigaOS 4 i działał tak jak zwykle.
Adam Zalepa rozwija plany wydawnicze o oprogramowanie oraz książki w wersji anglojęzycznej. Ale człowiekiem roku 2016 dla mnie jest radzik (Krzysztof Radzikowski). Znana jest jego AmiWigilia (polski podkast), AMIcast (anglojęzyczny podkast), ale teraz wokół jego bloga robi się gęsto. Ostatnio założył kanał YouTube, zainwestował sprzętowo (AmigaOne X5000), robi się bardzo ciekawie, i mam nadzieję że nie straci tempa w 2017 r.
Podsumowanie i ocena
Rok bardzo przeciętny. Ciekawy głównie dla „klasykowców” – Vampire w sprzedaży (kolejki dojdą chyba do dwu tysięcy), wreszcie dostępny sprzętowy dekoder muzyczny od A-Eon (Prisma Megamix). Są też rozpieszczani przez wydawnictwo Adama Zalepy – już są zapowiedzi na cykl książek o programowaniu „Programowanie od podstaw”, który ma obejmować tomy: AMOS, BLITZ BASIC, Amiga E, Asembler.
MorphOS jakby przygasał – trochę szkoda. Mówi się coraz głośniej o przejściu na architekturę PC, ale póki co w zapowiedziach nowa tradycyjna wersja systemu, no i jest obsługa komputera AmigaOne X5000. Ukazała się też książka o systemie po polsku.
Dla nas był to rok typu „plan minimum został zrealizowany”. Spodziewałem się odświeżonego ImageFX i innych rzeczy – nic z tego. Na pewno przyszły rok zaowocuje na polu 3D – dużo się działo w kwestii pracy nad sterownikami, jest X5000, będzie A1222 – może to dać większy rynek maszyn z nowszymi kartami graficznymi, będzie dla kogo robić coś bardziej ambitnego. Podstawy są.
Analizując tegoroczną ankietę radzika w sprawie środowiska „Amiga NG” wnioski są następujące. Przeglądarka jest bardzo ważna, ale ludzie oczekują dużych wartościowych programów które mają dłuższe życie niż przeglądarka (nie wymagają tak częstych aktualizacji). Amigowcy chcą tych amig do czegoś konkretnego i produktywnego używać. Zwiększa się odsetek osób chcących dłubać (programowanie). Jest też oczekiwanie nowego systemu który będzie jeden wspólny (według mnie na razie nierealne). Widać też że platforma sprzętowa nie ma już takiego znaczenia (nie musi być PPC). To są oczekiwania którym Dickinson musi (?) wyjść naprzeciw. Póki co mamy stabilny i powolny rozwój.
Co przyniesie przyszłość?
Jeśli chodzi o perspektywy dla NG – AmigaOS 4, MorphOS, AROS – wydaje się mi że na przesiadkę na x86 jest już za późno. Wydajność i dokładność emulacji rośnie, rozwiązania takie jak A.l.i.c.e. to najlepszy kierunek. Co prawda można by zrobić na dedykowanym sprzęcie port ale… AROS świata nie zawojował. To musiałby być naprawdę dobrze opakowany produkt – dosyć unikalny, fajny sprzęcik z zabezpieczonymi zapasami magazynowymi i zapasem mocy na przyszłość. Może np. coś jak Intel NUC Skull Canyon?
- Intel Core i7-6770HQ (4 rdzenie, od 2.60 GHz do 3.50 GHz, 6 MB cache)
- Grafika: Intel Iris Pro Graphics 580
- Pamięć: 16 GB (DIMM DDR4, 2133 MHz)
- Dysk: 256 GB (SSD, M.2)
Może tak będzie wyglądała kiedyś AmigaNG na x86?
źródło: https://unlocked.newegg.com
To jeśli chodzi o miłośników systemu i nowych programów.
A stare gry?
Nurt emulatorów sprzętowych i programowych ma się dobrze. Wystarczy wspomnieć konstrukcje takie jak Sinclair ZX Spectrum Vega czy ostatni hit Nintendo NES Mini. Dlatego retrokonsole na bazie Raspberry czy Odroida to obiecujący kierunek. Taka maszynka jak indieGO! na przykład wygląda interesująco. To projekt zbiórkowy Pascala Papary, który ma możliwość uruchamiania gier z Amigi, Atari i czołowych konsol typu SNES czy Sega, także emulacji PC, obsługując oryginalne kontrolery. Właściwie jest to emulator wszystkiego co ma 16 bit.
W przyszłości takie mikrokomputery z postamigowym systemem, i z możliwością emulacji, mogą określać standard w „retroświatku”. Bo obecne egzemplarze oryginalnych Amig staną się z czasem egzemplarzami ściśle kolekcjonerskimi, muzealnymi, które są uruchamiane na specjalne okazje, i oszczędzane na codzień.
Zmierzam do tego że przyszłość będzie oparta na tanich i masowo dostępnych podzespołach, że przestanie mieć znaczenie co jest „pod maską” tylko jak wygląda, jak działa, i w jakim stopniu jest to wygodne.
Obecne komputery PowerPC – oczywiście będą, ale nie staną się tym czym chce Trevor Dickinson – jeszcze jedną, alternatywną ścieżką rozwoju komputerów. Niestety, ograniczenia wydajnościowe i systemowe platformy uniemożliwiają obróbkę współczesnych zdjęć RAW w wysokich rozdzielczościach, filmów 4k, i tak dalej.
Myślę że za około 10 lat AmigaOS 4, MorphOS i AROS to będzie przeszłość, drugie retro, powstanie nowa jakość. Nie wiem dokładnie co, ale na pewno nie bezpośrednia kontynuacja tego co mamy teraz. Tak myślę.
Sukcesy takich gier jak Shovel Knight czy innych nowych produkcji stylizowanych na retro (w „tej” grafice) nawet na PS4, projekty sprzętowe takie jak RetroN 5, to wszystko jest nam mało znane. Ale biegnie swoim nurtem. To już nie tylko okazjonalne informacje przy okazji odnowionych gier takich jak Shadow of The Beast powinne nas interesować. Dużo się dzieje, i dziwne dla mnie jest że amigowcy ustawiają się na marginesie, zapyziali i przekonani o swojej wyjątkowości. Naprawdę warto „wyjść na zewnątrz i odetchnąć świeżym powietrzem”. To co się dzieje w branży komputerowej i na jej peryferiach jest inspirujące, i powinno być motywujące, nie ma co się kisić we własnych skostniałych wyobrażeniach i stereotypach.
A najbliższy rok w mojej ocenie? Starcie Tabora z Vampirem, czyli co zdobędzie większą popularność.
Linki
Linki dałem oddzielnie tutaj, żeby nie rozpraszać się klikaniem w czasie czytania, wklejane w kolejności wzmiankowania.
Sakura – ReWarp i ReWarp3D PPC
Oculus Rift i gadżety do niego
Wings Remastered – postęp prac
moja strona dla przyszłych amigowców
blog radzika zawierający jego projekty
zapowiedziane książki o programowaniu
AmigaOne 
„…Myślę że za około 10 lat AmigaOS 4, MorphOS i AROS to będzie przeszłość, drugie retro, powstanie nowa jakość. Nie wiem dokładnie co, ale na pewno nie bezpośrednia kontynuacja tego co mamy teraz. Tak myślę.”
– Moim zdaniem AmigaOS4 nigdy nie zostanie retro co najwyżej zniknie, czego platformie oczywiście nie życzę. Osobiście uważam że szansa na utrzymanie się w światku PC jest jednak kontynuowanie kierunku w połączeniu z Amigą. Tworzenie nowego stworzenia nie ma kompletnie szans, co najwyżej powstanie nowy klon linuxa, czy czegoś tam innego. Zresztą jeżeli Hyperion odejdzie od korzeni Amigi, sam z nich zrezygnuje, to już wolę wszelkiej maści przeróbki Androida, przynajmniej mogę unikać Intela i zostać przy armie.
„A najbliższy rok w mojej ocenie? Starcie Tabora z Vampirem, czyli co zdobędzie większą popularność.”
Jeżeli o mnie idzie, zamierzam kupić jedno i drugie, raczej nie zrezygnuję z klasyka, co będzie pierwsze zadecyduje dostępność i cena.
Chyba że A-Oen wypuści Tabora który zmieści się do Amigi 1200 ;) jako karta rozszerzeń.
Nie zapominajmy o Individual Computers, jestem przekonany że nie powiedzieli jeszcze ostatniego słowa w przypadku klasyka.
Według mnie Tabor i Vampire to dobry ruch, generują zainteresowanie Amigą jako taką. Czekam na dostępność i normalna cenę ;)